Moje dziecko się jąka!

Charakterystyka jąkania

Problem z płynnością mowy dotyczy coraz większej liczby dzieci w wieku przedszkolnym. Brak odpowiedniej reakcji może skutkować dużymi deficytami w sferze społecznej oraz emocjonalnej. Jąkanie może stać się poważnym obciążeniem wpływającym negatywnie na dalszy rozwój dziecka. Przez wiele lat podejmowane były próby stworzenia definicji jąkania. 

W końcu deficyt ten został scharakteryzowany jako zaburzanie płynności mówienia, w którym spotykamy symptomy występujące na różnych płaszczyznach: komunikacyjnych, psychicznych i neurofizjologicznych. Na poziomie komunikacji można zauważyć niepłynność mówienia charakteryzującą się m.in. blokowaniem, przeciąganiem i powtarzaniem dźwięków mowy. Na poziomie psychicznym dochodzą do tego reakcje lękowe, przez co często mamy styczność z logofobią – lękiem przed mówieniem w miejscach publicznych. Jeśli dotyczy ona dzieci, zazwyczaj jest to lęk przed wypowiedziami na tle klasy, w grupie rówieśniczej lub w sklepie. Na poziomie neurofizjologicznym główną przyczyną prowadzą do jąkania, jest podniesione napięcie mięśniowe w obrębie narządów mowy, tzw. spastyczność.

Pierwsze symptomy jąkania

Według najnowszych badań jąkanie jest drugą na świecie najczęściej występującą wadą wymowy u dzieci w wieku przedszkolnym. 

Dlatego rodzicu – REAGUJ! Pierwsze objawy jąkania u dziecka można zauważyć już między 18.-20. miesiącem życia a okresem pokwitania. Dzieje się to w okresie najbardziej gwałtownego rozwoju mowy oraz języka. Na początku objawy są bardzo łagodne z tendencją do nasilania się. Zaburzenia płynności mowy częściej diagnozowane są u chłopców niż u dziewcząt. W klasie szkolnej mamy do czynienia z proporcjami 6:1 jąkających się chłopców w stosunku do dziewcząt.

Zachowania, mogące świadczyć o występowaniu jąkania, które powinny zaniepokoić rodziców:

• powtarzanie całych słów lub sylab;
• prolongacje dźwięków;
• blokowanie się dziecka, zwłaszcza na starcie mowy;
• zbyt duże napięcie mięśniowe aparatu mowy;
• współruchy pojawiające się najczęściej w czasie bloków;
• zaburzenia procesu oddychania – dysrytmie oddechowe.

Czynniki mogące mieć wpływ na wystąpienie jąkania:

• występowanie jąkania w rodzinie – podłoże genetyczne;
• nieharmonijny rozwój dziecka spowodowany zbyt wygórowanymi ambicjami rodziców odnośnie mowy, których dziecko na danym etapie nie jest w stanie spełnić;
• rywalizacja między rodzeństwem;
• opóźniony rozwój mowy połączony z innym zaburzeniami;
• rozwód rodziców;
• stres, traumatyczne przeżycia.

Jak można pomóc jąkającemu się dziecku? 

Jeżeli rodzic zauważy u swojego dziecka problemy z wysławianiem się, powinien zaczerpnąć opinii logopedy, który po przeprowadzeniu badań i postawieniu diagnozy wdroży odpowiednią terapię celem wspomożenia go w pokonaniu problemu. 

Rodzice powinni pamiętać, że efektywność terapii nie zależy tylko od logopedy, dlatego powinni zaangażować się w systematyczne ćwiczenia w domu. Nie oczekujmy natychmiastowych rezultatów, które sprawią, że dziecko będzie mówiło poprawnie już po pierwszym cyklu zajęć. Efekty terapii uzależnione są m.in. od:

• zaangażowania i współpracy na linii logopeda – rodzic – dziecko;
• motywacji dziecka do spełniania powyższych zaleceń;
• dokładności i koniecznej systematyczności ćwiczeń;
• metody pracy z dzieckiem.

Jeżeli dziecko nie otrzyma od nas odpowiedniej pomocy, będzie musiało się zmierzyć z wieloma nieprzyjemnymi sytuacjami, np. dystansowaniem się rówieśników, które może doprowadzić do izolacji, regresu, ucieczki w samotność. W przypadku wystąpienia wad wymowy bardzo często jeden problem pociąga za sobą kolejne. W przypadku jąkania jest to: płaczliwość, niechęć uczęszczania do szkoły, brak aktywności na zajęciach, agresja – bo tylko w taki sposób jest ono w stanie przekazać otoczeniu swoje emocje. 

Pamiętajmy, że dziecko jąkające się ma na swojej drodze bariery natury emocjonalnej i społecznej.

Jak zapobiegać jąkaniu oraz postępować z dzieckiem jąkającym się:

• mów do dziecka wyraźnie i bez zbędnych zmiękczeń;
• staraj się ograniczyć urządzenia multimedialne;
• regularnie czytaj dziecku książki;
• okazuj radość z rozmowy z dzieckiem, niech widzi, że jest to dla Ciebie ważne;
• nie nakłaniaj dziecka do mówienia, jeżeli nie czuje się na siłach w danej sytuacji;
• nie krytykuj, nie przerywaj wypowiedzi dziecka szczególnie w towarzystwie innych ludzi;
• nie mów do dziecka: „nie jąkaj się!”;
• nie denerwuj się, jeśli dziecko ma problem z wysłowieniem się;
• nie mów za dziecko i nie odpowiadaj za nie na pytania.

Nieprzestrzeganie powyższych zasad może prowadzić do pogłębienia problemu oraz zniechęcenia go do wypowiedzi. Dla dziecka, które boryka się z jąkaniem, bardzo ważna jest obecność rodziców w nowych i nieznanych sytuacjach. Dużą rolę odgrywa również czytanie dzieciom już od najmłodszych miesięcy. Wówczas dziecko włącza się w tok naśladując odgłosy zwierząt, maszyn lub dopowiada znane sobie słowa. Należy pamiętać, że większe bezpieczeństwo daje dziecku zdecydowane postępowanie rodziców niż częste ustępstwa, okazywanie gniewu oraz bezsilności. Nie bójmy się prosić o pomoc jeżeli, widzimy problem!

Szukasz konsultacji, diagnozy lub terapii logopedycznej online? Zobacz polecanych logopedów online i uzyskaj pomoc dzięki wizycie logopedycznej przez Internet. https://www.dobrylogopeda.edu.pl/logopeda-online